Thiết chế hay thể chế là một trong những khái niệm không phái quá xa lại với mọi người. Truy nhiên, không phải ai cũng có những hiểu biết nhất định liên quan đến thiết chế.
Trong bài viết hôm nay, chúng tôi sẽ đi sâu vào nghiên cứu một số nội dung liên quan đến vấn đề: Thiết chế là gì?
Thiết chế là gì?
Thiết chế là toàn bộ các quy định chi phối một tổ chức, một đoàn thể; chỉ toàn bộ hệ thống tổ chức và hệ thống giám sát mọi hoạt động xã hội, nhờ đó mà các quan hệ xã hội kết hợp với nhau, đảm bảo cho các cộng đồng hoạt động nhịp nhàng.
– Về mặt tổ chức, thiết chế được hiểu là “hệ thống tổ chức bộ máy” được thiết lập trên cơ sở thể chế quy định của Hiến pháp, pháp luật để thực hiện một hoạt động nào đó của xã hội, là hệ thống các cơ quan quyền lực, các đại diện cho cộng đồng, đảm bảo những hoạt động đáp ứng những nhu cầu khác nhau của cộng đồng và cá nhân.
– Bên cạnh đó, hệ thống tổ chức, còn có hệ thống giám sát không theo hình thức có tổ chức, đó là phong tục, tập quán, dư luận, luôn luôn đánh giá và điều chỉnh hành vi của các thành viên trong cộng đồng.
Ngoài việc làm rõ khái niệm Thiết chế là gì? chúng tôi tiếp tục gửi tới Quý độc giả các thông tin hữu ích liên quan đến thiết chế trong các phần tiếp theo của bài viết.
Các loại hình thiết chế
– Thiết chế kinh tế:
Gồm những thiết chế liên quan đến sản xuất và phân phối của cải, điều chính ự lưu thông tiền tệ, tổ chức và phân công lao động xã hội.
– Thiết chế chính trị:
Những thiết chế như chính phủ, Quốc hội, các Đảng phái và các tổ chức chính trị…
– Thiết chế tinh thần:
Những thiết chế liên quan đến các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, giáo dục, khoa học, tôn giáo.
– Thiết chế giao tiếp công cộng:
Gồm tất cả những khuôn mẫu và phương thức hành vi trong sự giao tiếp công cộng. Các mối quan hệ xã hội giữa người với người đều thông qua các thiết chế.
Thiết chế xã hội là gì?
Hiện nay, có rất nhiều quan điểm khác nhau liên quan đến khái niệm thiết chế xã hội, có thể điểm qua một số quan điểm sau:
– sentayho.com.vnlicov cho rằng thiết chế xã hội là sự biểu hiện vật chất của các chuẩn mực xã hội và cơ quan điều hòa việc tuân theo các chuẩn mực đó. Thiết chế xã hội là sự tổ chức các hoạt động xã hội và các quan hệ xã hội nhất định, làm cho các quan hệ xã hội có thể có được tính ổn định và kế thừa. Thiết chế xã hội biểu hiện ra dưới hình thức các cơ quan khác nhau thực hiện các chức năng điều hòa những lĩnh vực nào đó của các quan hệ xã hội.
– Theo sentayho.com.vnov, thiết chế xã hội là tổ chức nhất định của hoạt động xã hội và các quan hệ xã hội, được thực thi bằng hệ thống phối hợp của những quy chuẩn về hoành vi, chuẩn mực và giá trị, được hướng một cách hợp lý.
– sentayho.com.vn lại khẳng định thiết chế là một khái niệm hay một cấu trú hàm chứa một mục đích hay một chức năng do một tổ chức có hệ thống gồm nhiều người tiến hành.
Trước những quan điểm khác nhau trên, chúng tôi đã rút ra được một khái niệm tương đối phù hợp đó là: Thiết chế xã hội là một tập hợp bền vững các giá trị chuẩn mực, vị thế, vai trò và nhóm vận động xung quanh nhu cầu cơ bản của xã hội. Nó là một tổ chức nhất định của sự hoạt động xã hội và các quan hệ xã hội được thực hiện bằng một hệ thống của các hành vi con người với các chuẩn mực, điều luật và cả cơ chế vật chất của nó mà các nhóm xã hội phải tôn trọng, nó là chất kết dính giữa các cá nhân, các nhóm xã hội và sự điều tiết hoạt động của chúng.
Cơ cấu và chức năng của thiết chế xã hội
– Thiết chế xã hội có thể được xem xét qua cơ cấu bên ngoài (hình thức vật chất của thiết chế) và cơ cấu bên trong (nội dung hành động của thiết chế).
+ Về cơ cấu bên ngoài:
Biểu hiện như một tổng thể những người, những cơ quan được trang bị những phương tiện vật chất nhất định và thực hiện những chức năng xã hội nhất định.
+ Về cơ cấu bên trong:
Bao gồm tập hợp nhất định những tiêu chuẩn được định hướng theo mục tiêu về hành vi của những người nhất định, trong hoàn cảnh nhất định.
– Chức năng Thiết chế xã hội.
+ Khuyến khích, điều chỉnh, điều hòa, hành vi của con người phù hợp với quy phạm và chuẩn mực của thiết chế và tuân thủ thiết chế.
+ Ngăn chặn, kiểm soát, giám sát những hành vi lệch lac do thiết chết quy định.
Một số điểm nổi bật của Thiết chế
– Trong một xã hội thường tồn tại năm loại thiết chế cơ bản làm nền móng cho toàn xã hội đó là: Gia đình, giáo dục, tôn giáo, kinh tế và Nhà nước (chính trị). Mỗi một thiết chế đều có chức năng và nhiệm vụ rõ ràng của nó. Các thiết chế này tồn tại trong mọi xã hội, nhưng hình thức của các thiết chế này khác nhau trong các xã hội khác nhau. Đó là những hiện tượng văn hóa, đã phản ánh được những đặc trưng riêng của mỗi xã hội.
– Sự nảy sinh thiết chế xã hội, là do điều kiện khách quan nhất định, biểu hiện ở tính thống nhất với cơ sở kinh tế xã hội. Bản thân thiết chế xã hội có tính độc lập tương đối và có sự tác động trở lại đối với cơ sở kinh tế, xã hội. Tồn tại trong xã hội, các thiết chế tuy có những đặc trưng riêng về chức năng và nhiệm vụ, nhưng lại liên quan rất chặt chẽ với nhau, tạo thành một hệ thống.
– Thuật ngữ hệ thống, chỉ những mối quan hệ qua lại giữa các bộ phận, ảnh hưởng và phụ thuộc lẫn nhau. Do đó, chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy rằng, cái gì xảy ra ở bộ phận này có thể kéo theo sự biến đổi trong các bộ phận khác.
– Mặc dù tất cả các thiết chế có sự phụ thuộc, tác động qua lại với nhau, nhưng mỗi một thiết chế tự nó được cấu trúc ở mức cao và được tổ chức xung quanh hệ thống các giá trị, chuẩn mực, quy tắc các khuôn mẫu đã được xã hội thừa nhận. ở đây, có ảnh hưởng lẫn nhau biểu hiện mức độ thống nhất trong hệ thống. Nếu có sự thay đổi ở thiết chế nào, thì sẽ kéo theo sự biến đổi của thiết chế khác như đã nêu ra ở quan điểm phía trên.
– Thiết chế luôn được mọt người trong xã hội công nhận và tán thành. Nói như vậy không có nghĩa là sẽ có sự tuân thủ tuyệt đối ở các mô hình, và sẽ có những ảnh hưởng không tuân thủ các mô hình thiết chế và đây là nền móng của những biến đổi trong xã hội.
Như vậy, Thiết chế là gì? Đã được chúng tôi trình bày chi tiết trong bài viết phía trên. Bên cạnh đó, thông qua những phân tích và nêu một số điểm nổi bật cũng như loại thiết chế nổi bất nhất của thiết chế – thiết chế xã hội chúng tôi mong sẽ mang được đến cái nhìn bao quát nhất về nội dung thiết chế gửi tới quý bạn đọc.
Bạn thấy bài viết thế nào?
