Freud đề xuất rằng sự phát triển nhân cách trong thời thơ ấu diễn ra với 5 giai đoạn phát triển tâm lý, đó là các giai đoạn ở miệng, hậu môn, thực thể, tiềm sinh và sinh dục. Trong mỗi giai đoạn, năng lượng tình dục (ham muốn tình dục) được thể hiện theo những cách khác nhau và thông qua các bộ phận khác nhau của cơ thể.
Đây được gọi là các giai đoạn phát triển tâm lý theo lứa tuổi vì mỗi giai đoạn thể hiện sự cố định của ham muốn tình dục (tạm dịch là ham muốn hoặc bản năng tình dục) trên một vùng khác nhau của cơ thể. Khi một người phát triển về mặt thể chất, một số vùng nhất định trên cơ thể họ trở nên quan trọng như nguồn gốc của sự thất vọng tiềm tàng (vùng bị xói mòn), khoái cảm hoặc cả hai.
Tìm hiểu về: Phân tâm học của Sigmund Freud
Freud (1905) tin rằng cuộc sống được tạo nên từ sự căng thẳng và niềm vui. Ông cũng tin rằng tất cả căng thẳng là do sự tích tụ của ham muốn tình dục (năng lượng tình dục) và tất cả khoái cảm đều đến từ sự phóng chiếu của nó.
Khi mô tả sự phát triển nhân cách của con người dưới dạng tâm lý, Freud có ý muốn truyền đạt rằng phát triển chính là cách mà năng lượng tình dục của id tích lũy và được thải ra khi chúng ta trưởng thành về mặt sinh học. (Freud đã sử dụng thuật ngữ ‘tình dục’ một cách rất chung chung để chỉ tất cả các hành động và suy nghĩ thỏa mãn).
Sò mìn Freud nhấn mạnh rằng 5 năm đầu đời có ý nghĩa quyết định đối với sự hình thành nhân cách của người trưởng thành. Các Id (Cái ấy) phải được kiểm soát để đáp ứng nhu cầu xã hội; điều này tạo ra xung đột giữa mong muốn thất vọng và các chuẩn mực xã hội.
Cái tôi (ego) và siêu tôi (super ego) phát triển để thực hiện sự kiểm soát này và hướng nhu cầu hài lòng vào các kênh được xã hội chấp nhận. Sự hài lòng tập trung vào các khu vực khác nhau của cơ thể ở các giai đoạn phát triển khác nhau, làm cho xung đột ở mỗi giai đoạn trở nên tâm lý.
Vai trò của xung đột
Mỗi giai đoạn tâm lý đều gắn liền với một xung đột cụ thể phải được giải quyết trước khi cá nhân có thể tiến tới giai đoạn tiếp theo một cách thành công.
Việc giải quyết mỗi xung đột này đòi hỏi sự tiêu hao năng lượng tình dục và càng tiêu tốn nhiều năng lượng ở một giai đoạn cụ thể, thì cá nhân càng có nhiều đặc điểm quan trọng của giai đoạn đó khi họ trưởng thành về mặt tâm lý.
Để giải thích điều này, Freud đã đề xuất sự tương tự của quân đội trong cuộc hành quân. Khi quân đội tiến lên, họ gặp phải sự chống đối hoặc xung đột. Nếu họ thành công trong việc giành chiến thắng (giải quyết xung đột), thì hầu hết các quân (ham muốn tình dục) sẽ có thể chuyển sang trận chiến tiếp theo (giai đoạn).
Nhưng khó khăn gặp phải ở bất kỳ thời điểm cụ thể nào càng lớn, thì nhu cầu quân đội ở lại chiến đấu càng lớn và do đó càng ít có khả năng đi tiếp trong cuộc đối đầu tiếp theo.
Tìm hiểu về: Tâm lý học hành vi
5 giai đoạn phát triển tâm lý theo lứa tuổi của Freud
Dưới đây là tóm tắt các giai đoạn tâm lý:
1. Giai đoạn miệng (Sơ sinh đến 1 tuổi)
Trong giai đoạn đầu tiên của sự phát triển tâm lý, ham muốn tình dục tập trung vào miệng của trẻ. Trong giai đoạn miệng, em bé được thỏa mãn khi đưa mọi thứ vào miệng. Do đó, em bé sẽ đòi hỏi. Ở giai đoạn này của cuộc đời, trẻ được định hướng phát triển bằng miệng chẳng hạn như mút, cắn và cho con bú.
Freud cho biết kích thích bằng miệng có thể dẫn đến cố định miệng trong cuộc sống sau này. Chúng ta nhìn thấy những tính cách thỏa mãn miệng xung quanh chúng ta như người hút thuốc, người cắn móng tay, người nhai ngón tay và người mút ngón tay cái. Đặc biệt là khi bị căng thẳng, họ càng thực hiện hành vi này để giải tỏa, thỏa mãn.
2. Giai đoạn hậu môn (1 đến 3 năm)
Trong giai đoạn phát triển tâm lý ở hậu môn, ham muốn tình dục tập trung vào hậu môn, và đứa trẻ có được khoái cảm lớn khi đi đại tiện. Đứa trẻ bây giờ hoàn toàn nhận thức được rằng chúng là một người theo đúng nghĩa.
Freud tin rằng loại xung đột này có xu hướng đi đầu trong quá trình đào tạo ngồi bô, trong đó người lớn áp đặt các hạn chế về thời gian và địa điểm đứa trẻ có thể đi đại tiện. Bản chất của xung đột đầu tiên này với quyền lực có thể xác định mối quan hệ trong tương lai của đứa trẻ với tất cả các hình thức quyền lực.
Việc huấn luyện ngồi bô sớm hoặc quá khắc nghiệt có thể khiến trẻ trở thành một tính cách rụt rè, ghét sự lộn xộn, ám ảnh về sự ngăn nắp, đúng giờ và tôn trọng quyền lực. Chúng có thể trở nên cứng đầu và chặt chẽ với tiền mặt và tài sản của mình.
Tất cả điều này liên quan đến niềm vui nhận được từ việc đi đại tiện tự do, và mẹ của chúng sau đó yêu cầu chúng loại bỏ nó bằng cách đặt chúng vào bô cho đến khi nó trở thành thói quen.
3. Giai đoạn Phallic (3 đến 6 năm)
Giai đoạn Phallic (tính dục) là giai đoạn thứ ba của sự phát triển tâm lý, kéo dài từ ba đến sáu tuổi, trong đó ham muốn (ham muốn) của trẻ sơ sinh tập trung vào cơ quan sinh dục của chúng.
Đứa trẻ nhận thức được sự khác biệt về giới tính về mặt giải phẫu, điều này đặt ra xung đột giữa sự hấp dẫn khiêu dâm, sự phẫn uất, sự ganh đua, ghen tị và sợ hãi mà Freud gọi là phức hợp Oedipus (ở trẻ em trai) và phức hợp Electra (ở trẻ em gái).
Điều này được giải quyết thông qua quá trình nhận dạng và đồng hóa, bao gồm việc đứa trẻ nhận các đặc điểm của cha mẹ cùng giới tính.
Khía cạnh quan trọng nhất của giai đoạn Phallic là phức cảm Oedipus . Đây là một trong những ý tưởng gây tranh cãi nhất của Freud và là một trong những ý tưởng bị nhiều người bác bỏ hoàn toàn.
Tên của khu phức cảm Oedipus bắt nguồn từ thần thoại Hy Lạp, nơi Oedipus, một thanh niên, giết cha mình và kết hôn với mẹ của mình. Khi phát hiện ra điều này, anh ta đã mở to mắt ra và bị mù. Oedipal này là thuật ngữ chung cho cả phức hợp Oedipus và Electra.
Đọc bài: Phức cảm Oedipus và Electra
4. Giai đoạn tiềm ẩn (6 tuổi đến dậy thì)
Giai đoạn tiềm ẩn là giai đoạn phát triển tâm lý thứ tư, kéo dài từ 6 tuổi đến dậy thì. Trong giai đoạn này, ham muốn tình dục không hoạt động và không có sự phát triển tâm lý nào khác diễn ra (tiềm ẩn có nghĩa là ẩn).
Freud nghĩ rằng hầu hết các xung động tình dục bị kìm nén trong giai đoạn tiềm ẩn, và năng lượng tình dục có thể được thăng hoa khi đi học, sở thích và tình bạn.
Phần lớn năng lượng của đứa trẻ được dồn vào việc phát triển các kỹ năng mới và thu nhận kiến thức mới, và việc chơi đùa phần lớn trở nên giới hạn đối với những đứa trẻ khác cùng giới.
5. Giai đoạn sinh dục (dậy thì đến trưởng thành)
Giai đoạn sinh dục là giai đoạn cuối cùng trong lý thuyết phát triển nhân cách tâm lý của Freud, và bắt đầu ở tuổi dậy thì. Đó là khoảng thời gian thử nghiệm tình dục ở tuổi vị thành niên. Thành công trong giai đoạn này là giải quyết ổn thỏa trong mối quan hệ yêu thương một mất một còn với một người khác.
Bản năng tình dục hướng đến khoái cảm khác giới, thay vì tự sướng như trong giai đoạn thực thể.
Đối với Freud, lối thoát thích hợp của bản năng tình dục ở người lớn là thông qua quan hệ tình dục khác giới. Sự cố định và xung đột có thể ngăn cản điều này với hậu quả là các hành vi đồi bại tình dục có thể phát triển.
Ví dụ, sự cố định ở giai đoạn miệng có thể khiến một người đạt được khoái cảm tình dục chủ yếu từ nụ hôn và quan hệ tình dục bằng miệng, chứ không phải quan hệ tình dục bình thường.
Có thể bạn quan tâm: BDSM là gì? Bạo dâm và những điều cần biết!
Thất vọng, thái quá và bị cắm chốt ở giai đoạn nào đó
Một số người dường như không thể rời khỏi một giai đoạn và chuyển sang giai đoạn tiếp theo. Một lý do cho điều này có thể là các nhu cầu của cá nhân đang phát triển ở bất kỳ giai đoạn cụ thể nào có thể không được đáp ứng đầy đủ (họ đối mặt với sự thất vọng).
Hoặc có thể nhu cầu của người đó có thể đã được thỏa mãn đến mức họ miễn cưỡng rời bỏ những lợi ích tâm lý của một giai đoạn cụ thể mà ở đó có sự thái quá.
Cả sự thất vọng và thái quá (hoặc bất kỳ sự kết hợp nào của cả hai) đều có thể dẫn đến cái mà các nhà phân tâm học gọi là cố định (cắm chốt) ở một giai đoạn tâm lý tình dục cụ thể.
Sau khi hiểu được 5 giai đoạn phát triển tâm lý của Sigmund Freud bạn đã hình dung được tuổi thơ của mình đã phát triển như thế nào rồi chứ? Có thể thấy việc bị cắm chốt ở giai đoạn nào sẽ ảnh hưởng đến tính cách và ham muốn của cá nhân tương ứng.
Nguồn tham khảo: Simplypsychology
Đọc bài: Tâm lý học tội phạm
